شرکت آتیه داده‌پرداز حدود 22 سال قبل وارد عرصه فناوری اطلاعات و ارتباطات شد و اقدام به راه‌اندازی تبلیغات پیامکی در ایران کرد. علیرضا شاهرخ، معاون فنی آتیه داده‌پرداز در گفت‌وگو با «راه پرداخت» از مسیری که این شرکت طی کرده می‌گوید و تصویری از فعالیت شرکت‌های ارائه‌دهنده پلتفرم‌های پیامکی (CP) در ایران ترسیم می‌کند. از نظر او یکی از چالش‌های اصلی پرووایدرها، مدل قیمت‌گذاری پیامک توسط اپراتورها همراه با افزایش قیمت پیامک و سیاست نادرست سازمان‌های بزرگ مانند بانک‌ها در برخورد با این نوع قیمت‌گذاری است که باعث شده شرکت‌های ارائه‌دهنده این خدمات به شدت تحت تأثیر قرار گیرند.
علیرضا شاهرخ متولد ۱۳۵۷ و دارای لیسانس کامپیوتر و فوق‌لیسانس مدیریت است. او بیشتر عمر کاری خود را در بانک‌های کشور از لایه کارشناسی تا رده‌های بالای مدیریت فناوری اطلاعات گذرانده و هم‌اکنون نیز به‌عنوان مشاور در بانک‌ها و هلدینگ‌های فناوری فعال است. شاهرخ از سال ۱۴۰۰ با عنوان معاون فنی به تیم آتیه داده‌پرداز پیوسته است.
صفر تا صد نحوه آغاز به کار شرکت آتیه داده‌پرداز
شرکت آتیه داده‌پرداز از سال ۱۳۸۱ با ارائه چند راهکار نرم‌افزاری و با همکاری شرکای خارجی به بازار نرم‌افزار قدم گذاشته است. مسئولان این شرکت در دهه ۸۰ پیرو بازدیدهایی که از کشور انگلستان داشتند، با موضوع تبلیغات پیامکی آشنا می‌شوند و به‌عنوان اولین شرکت فعال ایران در این حوزه گام برمی‌دارند. سپس شرکت آتیه داده‌پرداز برای راه‌اندازی تبلیغات پیامکی با مخابرات وارد مذاکره می‌شود و پیشنهاد این شرکت، بنا به ملاحظات درآمدی و کسب‌وکاری، مورد استقبال قرار می‌گیرد.
پس از آن، مخابرات برای انجام پروژه تبلیغات پیامکی اقدام به برگزاری مناقصه می‌کند و سه شرکت رهیاب، آتیه داده‌پرداز و مگفا به ترتیب با سه سرشماره ۱۰۰۰، ۲۰۰۰ و ۳۰۰۰ تبدیل به اولین پرووایدرها یا ارائه‌دهندگان خدمات پیامک انبوه ایران می‌شوند. شرکت آتیه داده‌پرداز با توجه به شناخت دقیق نیازهای بازار و مشتریان و ارتباط خود با بانک‌ها، پیشنهاد استفاده از بستر پیامک به منظور اطلاع‌رسانی به مشتریان بانکی را مطرح کرد. این پیشنهاد سرآغاز مذاکرات شرکت با بانک‌ها شد تا برای آنها پیامک انبوه در حوزه واریز، برداشت، موعد تسهیلات و… ارسال کند.
در این میان با توجه به سیاست‌های ابلاغی بانک مرکزی، ایجاد رمز یکبار‌مصرف برای تراکنش‌ها اجباری شد و پیامک به‌عنوان ابزاری آسان برای دریافت رمزیکبارمصرف، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شد.
ورود به حوزه نرم‌افزارهای بانکی
شرکت آتیه داده‌پرداز به‌عنوان یکی از اولین تولیدکنندگان نرم‌افزارهای مدرن بانکی ایران نیز شناخته می‌شود. علیرضا شاهرخ در مورد مسیری که این شرکت برای راه‌اندازی نرم‌افزارهای بانکی طی کرده، توضیح داد: «در سال 1386، آتیه داده‌پرداز، با مذاکره با بانک اقتصاد نوین پیشنهاد راه‌اندازی اولین موبایل‌بانک را با همکاری این بانک مطرح کرد. در آن زمان به دلیل نبود تلفن‌های هوشمند و عدم اتصال موبایل به اینترنت، با استفاده از پلتفرم J2ee اقدام به توسعه نرم‌افزار موبایل‌بانک بر بستر پیامک کرد و کلیه ارتباطات نرم‌افزار موبایل و تراکنش‌های بانکی بر بستر پیامک و به صورت رمزگذاری‌شده انجام می‌شد.»
این نرم‌افزار یک انقلاب در سیستم بانکی به وجود آورد؛ به طوری که در آن زمان به‌شدت مورد استقبال بانک‌ها قرار گرفت و بانک‌های تجارت و سامان مشتریان این نرم‌افزار شدند. با ورود تلفن‌های هوشمند به بازار و توسعه اینترنت همراه، این نسل نرم‌افزار جای خود را به نرم‌افزارهای به‌روز روی پلتفرم‌های جدیدتر و ارائه نسخه برای سیستم‌عامل‌های مختلف داد.
در این زمینه نیز شرکت آتیه داده‌پرداز با استفاده از تجارب قبلی خود، برای بسیاری از مشتریان بانکی اقدام به تولید موبایل‌بانک جدید کرد که از جمله آنها می‌توان به همراه‌کارت آینده، همراه‌بانک شهر، جی‌بی‌تل بانک قوامین و… اشاره کرد.
آتیه داده‌پرداز علاوه بر نرم‌افزارهای موبایل‌بانک، سرویس بانکی خاصی را با توجه به نیاز بازار و مشتریان، با همکاری بانک آینده راه‌اندازی کرده است. این سرویس که به نام پیشخوان مجازی شناخته می‌شود در واقع یک محصول Omni Channel و BPM است که در بانک آینده روی نسخه وب گسترش یافته است. البته نسخه‌های موبایلی آن هم در اختیار بانک قرار گرفته که در زمان خود عملیاتی خواهد شد.
این سرویس محصولی خاص و مبتنی بر دانش بوده و قابل رقابت با سایر رقباست. هم‌اکنون این محصول به‌عنوان بستر ارائه خدمات مالی برای بسیاری از سازمان‌ها، بانک‌ها و مشتریان آنها قابل استفاده و پیاده‌سازی است.
افزایش قیمت پیامک؛ بلای جان شرکت‌ها
یکی از کسب‌وکارهای اصلی آتیه داده پرداز همچنان فروش خدمات ارسال پیامک است و با بیش از 800 مشتری حقوقی و 3000 مشتری حقیقی، پهنای باند 6000 پیام در ثانیه را با کمک اپراتورها فراهم می‌کند. افزایش قیمت پیامک طی دو سال اخیر یکی از عوامل تأثیرگذار در استراتژی تجاری شرکت آتیه داده‌پرداز محسوب می‌شود؛ موضوعی که شاهرخ به آن اشاره کرد و توضیح داد: «قیمت پیامک حدود 12 سال ثابت بود و افزایش نداشت. اما در سال 1400 قیمت پیامک‌ها ابتدا به 12 تومان و بعد به 24 تومان و در ابتدای امسال به 48 تومان افزایش یافت. این موضوع تبعات بسیاری داشته؛ چراکه شرکت‌های CP باید هر ماه بسته‌های پیامکی را مانند اینترنت از اپراتور پیش‌خرید کنند، اما مبلغ آن را در بازه زمانی دو الی سه‌ماهه از مشتریان اخذ می‌کنند. بنابراین به سرمایه در گردش بسیار بالایی نیاز است که باعث کاهش سود می‌شود.»
معاون فنی شرکت آتیه داده‌پرداز با تأکید بر اینکه از اواسط 1402، افزایش قابل توجه نرخ پیامک برای شرکت تبدیل به کابوس شده و آینده شرکت را به مخاطره انداخته است، اظهار کرد: «زمانی بانک‌ها برای شرکت جزو ارزشمندترین مشتریان به شمار می‌رفتند، اما امسال متأسفانه رویکرد مناسبی نسبت به شرکت‌های ارائه‌دهنده خدمات پیامکی نداشتند. از یک طرف صدای اعتراض بانک‌ها در واکنش به افزایش هزینه پیامک‌ها بلند شده و از سوی دیگر، کسر 50 یا 100 هزار تومان از مشتریان بانک، باعث گله برخی از آنها می‌شود. در این میان بانک‌ها به شرکت‌های CP فشار وارد می‌کنند؛ در حالی که این شرکت‌ها در این زمینه تصمیم‌‌گیرنده نیستند و فقط نقش سرویس‌دهنده را ایفا می‌کنند.»
خدمات شرکت‌های CP درنگاه اول ساده به نظر می‌رسد!
علیرضا شاهرخ در ادامه درباره مسئولیت‌های ارائه سرویس به اپراتورها و بانک‌ها این‌گونه توضیح داد: «خدمتی که شرکت‌های CP ارائه می‌دهند در نگاه اول ساده به نظر می‌رسد، درصورتی‌که اتصال به همه اپراتورها، ایجاد زیرساخت و نرم‌افزارهای واسط، توسعه آنها و جذب و نگهداشت نیروهای انسانی توانمند، کاری پرمسئولیت است. از طرف دیگر، شرکت آتیه داده‌پرداز با وجود ارائه یک سرویس مطلوب و باکیفیت، باید SLA یا توافق‌نامه سطح خدمات نیز ارائه دهد. به همه این موارد، پیش‌خرید بسته‌های اینترنت و دریافت هزینه آن با تأخیر دو الی سه‌ماهه نیز اضافه می‌شود.»
او ادامه داد: «گاه زمزمه‌هایی به گوش می‌رسد که سازمان‌های بزرگ مانند بانک‌ها، مستقیم به اپراتورها متصل شوند و این سرویس را به صورت مستقل انجام دهند. غافل از اینکه اتصال مستقل به اپراتور، نیازمند صرف هزینه‌های زیاد برای ایجاد زیرساخت‌های لازم و تهیه نرم‌افزارهای مرتبط و جذب نیروهای متخصص برای پشتیبانی و توسعه است. به این هزینه، تأمین مالی برای پیش‌خرید بسته‌های پیامک از اپراتورها هم اضافه می‌شود که در مجموع جز اتلاف وقت و انرژی و صرفه هزینه‌های هنگفت و ایجاد بحران در فعالیت شرکت‌های CP، هیچ اثری نداشته و نخواهد داشت.»
شاهرخ با بیان اینکه طبق قانون بانک مرکزی، همه بانک‌ها می‌توانند هزینه پیامک را از مشتری اخذ کنند و مبلغ را سالانه افزایش دهند، گفت: «بانک‌ها هزینه پیامک را به‌درستی محاسبه نکرده و این هزینه را ماهانه، سه‌ماهه یا در دوره‌های مختلف به صورت یکسان از حساب مشتری کسر می‌کنند. این فرایند در گذشته برای بانک‌ها بسیار درآمدزا بود، زیرا از همه مشتریان مبلغ معینی را کسر می‌کردند که بسیار ناچیز بود و باعث اعتراض مشتریان نمی‌شد.»
به گفته او، بعد از افزایش قابل توجه نرخ پیامک که با توجه به وجود تورم در جامعه طبیعی است، بانک‌ها هرچه مبلغ بیشتری از مشتری دریافت کنند باز هم متضرر می‌شوند. البته اگر بانک‌ها سیاست درستی در خصوص اخذ کارمزد این خدمات از مشتریان خود بر اساس میزان استفاده از این خدمات اتخاذ کنند، این مبالغ هنوز هم برای آنها به‌صرفه است و نیز مشتریان با توجه به میزان استفاده خود کمتر دچار نارضایتی می‌شوند.
هزینه کارمزدها باید هدفمند شود
با توجه به نزدیک شدن به انتهای سال، شاهرخ از افزایش قیمت پیامک در سال آینده نیز خبر داد و گفت: «خبرهای غیررسمی در خصوص افزایش قیمت پیامک در سال آینده مطرح شده است. بانک‌ها به جای اینکه در شرایط افزایش هزینه این نوع خدمات، هزینه کارمزدها را هدفمند کنند، به مشتری یا شرکت‌های ارئه‌دهنده این خدمات فشار وارد می‌کنند؛ درصورتی‌که با اتخاذ تصمیم درست می‌توان هم افزایش هزینه این خدمات را مدیریت کرد و هم مشتریان را.»
معاون فنی شرکت آتیه داده‌پرداز با بیان اینکه بانک‌ها از طریق بانک مرکزی شرکت‌های CP را تحت فشار قرار می‌دهند، اظهار کرد: «بانک مرکزی نیز سراغ وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات می‌رود و اپراتور را تحت فشار قرار می‌دهد. اما اپراتور زیر بار نمی‌رود و تمکین نمی‌کند. از آنجاکه شرکت آتیه داده‌پرداز خریدهای خود را pre-paid انجام می‌دهد، از ابتدای سال تاکنون مبلغ زیادی را برمبنای هر پیامک 48 تومان پرداخته، اما مشتریان بانکی، پول شرکت را با مبنای 48 تومان نمی‌پردازند. طبق آخرین توافقی که کرده‌ایم و هنوز اپراتور آن را نپذیرفته، قرار شده 48 تومان را تا 36 تومان کاهش دهند.»
خدمات پیامکی در دنیا هرگز حذف نمی‌شود، فقط تغییر نقش می‌دهد
با وجود این چالش‌ها و همچنین پیشرفت فناوری، شاهرخ بر این باور است که خدمات پیامکی در دنیا هرگز حذف نمی‌شوند. معاون فنی شرکت آتیه داده پرداز با تأکید بر اینکه بازار پیامک در آینده کاهش خواهد یافت، گفت: «شاید گسترش شبکه‌های اجتماعی، نرم‌افزارهای اطلاع‌رسانی و روش‌های مختلف در زمینه ارائه خدمات اطلاع‌رسانی و… سهم کمی از بازار ارائه خدمات پیامکی را به دست بیاورد اما پیامک قطعاً حذف نمی‌شود! کما اینکه امروز حتی برای لاگین به اپلیکیشن‌های شبکه‌های اجتماعی مانند واتس‌اپ، اینستاگرام و تلگرام و خیلی از سرویس‌های مهم در دنیا، از پیامک استفاده می‌شود. اما ارائه خدمات اطلاع‌رسانی یا دریافت رمز و سایر مواردی که در حال حاضر در کشور تنها از طریق پیامک ارائه می‌شود، در آینده علاوه بر پیامک، در بسترهای دیگری نیز ارائه خواهد شد که در این زمینه نیز شرکت آتیه داده‌پرداز با تکیه بر تجارب گذشته و دانش فنی تخصصی خود، محصولات جدید و متنوعی تولید کرده که در مرحله تجاری‌سازی بوده و توسط برخی از مشتریان به صورت محدود عملیاتی شده است.»
